Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà, giá trị di sản cần bảo tồn và phát huy

Theo thông tin từ Cục Di sản Văn hóa, Ủy ban Di sản Thế giới UNESCO đã thông qua hồ sơ đề cử vào hồi 17 giờ 40 phút ngày 16/9 (giờ Ả-rập Xê-út), công nhận quần thể Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà (thuộc địa bàn tỉnh Quảng Ninh và thành phố Hải Phòng) là Di sản Thiên nhiên Thế giới, tại Kỳ họp lần thứ 45 của Ủy ban Di sản Thế giới UNESCO tại Thủ đô Riyadh, nước Cộng hòa Ả-rập Xê-út.

Sự kiện này đã đưa Vịnh Hạ Long và Quần đảo Cát Bà trở thành di sản thế giới đầu tiên ở Việt Nam có ranh giới nằm trên địa phận hai tỉnh. Theo các chuyên gia và những người làm du lịch, đây là cơ hội quý giá để quảng bá hình ảnh du lịch Việt Nam nói chung và điểm đến Hải Phòng, Quảng Ninh nói riêng. Tuy nhiên, ở Việt Nam chưa có tiền lệ một di sản thế giới nằm ở hai địa phương nên cách thức quản lý là vấn đề đặt ra…

Vịnh Hạ Long, thuộc tỉnh Quảng Ninh, đã được UNESCO công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới vào năm 1994 và 2000. Sự công nhận này đến từ những giá trị cảnh quan tự nhiên độc đáo và giá trị địa mạo địa chất đặc trưng của nơi này.

Vịnh Hạ Long và Quần đảo Cát Bà trở thành di sản thế giới đầu tiên ở Việt Nam có ranh giới nằm trên địa phận hai tỉnh

Quần đảo Cát Bà nằm trên địa giới hành chính của TP. Hải Phòng và đã được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới vào năm 2004. Sự công nhận này đến từ các giá trị sinh thái, nhân văn và đa dạng sinh học tiêu biểu cùng với nhiều tiềm năng phát triển bền vững.

Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà nằm ở phía đông bắc Việt Nam, cách thủ đô Hà Nội 165km về phía Đông. Vùng lõi của di sản thế giới này có diện tích là 65.650 ha và được bao quanh bởi vùng đệm có diện tích 34.140 ha. Đây là một trong những điểm đến hấp dẫn của Việt Nam, với thiên đàng biển cả, các hòn đảo tuyệt đẹp và nền văn hóa độc đáo.

>> KHU BẢO TỒN SINH QUYỂN THẾ GIỚI CÁT BÀ

Hãy cùng chúng tôi khám phá một khoảng đất đầy ẩn sự kỳ diệu, vịnh Hạ Long – quần đảo Cát Bà. Với hơn 1.130 hòn đảo đá vôi muôn hình, muôn vẻ, nơi đây đang rực rỡ với thảm thực vật phong phú trên mặt nước, tạo nên một bức tranh lấp lánh màu ngọc bích.

Nơi đây không chỉ đẹp mắt mà còn là một “bảo tàng địa chất” tự nhiên, nơi bạn có thể tìm hiểu về sự phát triển độc đáo của trái đất. Các tầng đất lục nguyên và cacbonat lôi cuốn bạn vào một hành trình xuyên qua lịch sử từ nguyên đại Cổ sinh đến Tân sinh.

Vịnh Hạ Long – quần đảo Cát Bà là nơi giao thoa của hai thế giới: núi rừng và biển đảo. Đây chính là ngôi nhà của 7 hệ sinh thái biển – đảo đa dạng, từ nhiệt đới, cận nhiệt đới liền kề, cho đến những hệ thống phát triển liên tiếp nhau. Nơi đây trở thành tổ ấm cho hơn 4.900 loài động thực vật, trên cạn và dưới biển. Điều đặc biệt, có tới 198 loài trong số này được xếp vào Danh mục Đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) và 51 loài động vật đặc hữu.

Những con số này chỉ là một phần nhỏ của những điều đặc biệt tại vịnh Hạ Long – quần đảo Cát Bà, nơi thiên nhiên tạo ra một câu chuyện đầy màu sắc và cuốn hút đang chờ bạn khám phá.

Vịnh Lan Hạ

Ông Lê Khắc Nam, Phó Chủ tịch UBND TP. Hải Phòng đã chia sẻ niềm vui và hạnh phúc mừng cho sự công nhận của Vịnh Hạ Long – quần đảo Cát Bà là Di sản thiên nhiên thế giới. Đây không chỉ là niềm tự hào của người dân tỉnh Quảng Ninh mà còn là của người dân TP. Hải Phòng và cả toàn bộ Việt Nam. Điều này là đặc biệt quan trọng, vì đây là lần thứ 8 Việt Nam có một Di sản thiên nhiên thế giới được UNESCO công nhận, và đặc biệt hơn nữa, đây là di sản đầu tiên do hai tỉnh quản lý cùng nhau.

Theo ông Nam, việc “Vịnh Hạ Long – quần đảo Cát Bà” trở thành Di sản thế giới liên tỉnh đặt ra nhiệm vụ quan trọng của việc cộng tác giữa Hải Phòng và Quảng Ninh. Họ cần cùng nhau gắn kết mạnh mẽ hơn, kết hợp quản lý, bảo vệ, khai thác và phát triển giá trị của Di sản thiên nhiên thế giới một cách hiệu quả, đồng thời bảo đảm tính bảo tồn và không làm hại cảnh quan tự nhiên. Điều quan trọng hơn, họ phải thực hiện đầy đủ và chính xác các điều khoản của Công ước quốc tế về bảo vệ Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới.

Hiện nay, mức thu các loại phí tại Cát Bà thấp hơn so với Hạ Long. Để đảm bảo công bằng, cần cân nhắc xem xét điều chỉnh các khoản phí này. Ví dụ, phí tham quan tại vịnh Lan Hạ thuộc quần đảo Cát Bà có thể điều chỉnh từ 50.000 đồng đến 80.000 đồng một người lớn, trong khi ở vịnh Hạ Long, mức phí là 290.000 đồng một người. Tương tự, phí ngủ đêm tại vịnh Lan Hạ có thể điều chỉnh từ 250.000 đồng đến 500.000 đồng, so với 550.000 đồng đến 750.000 đồng tại vịnh Hạ Long.

Với Hải Phòng, công việc quan trọng trong tương lai là nâng cấp chất lượng đội tàu, cảng biển, và xây dựng lại các sản phẩm du lịch tại vùng Di sản. Đội tàu ở Hải Phòng cần phải đáp ứng tiêu chuẩn ít nhất là ba sao và phải thiết kế cảng neo đậu cho tàu lớn, bởi bến Bèo và bến Gia Luận hiện có giới hạn về sức chứa.

“Khi nói đến vùng Di sản, chất lượng và chi phí phải tương xứng”, ông Lê Khắc Nam lưu ý.

Phó Chủ tịch UBND TP. Hải Phòng cũng tôn vinh sự hợp tác tiếp theo giữa Hải Phòng và Quảng Ninh, họ sẽ thảo luận và thống nhất về các vấn đề chung như tạo tour tuyến tham quan, kênh thông tin chung, và biện pháp bảo vệ môi trường biển cũng như sự đa dạng sinh học của khu vực lõi Di sản.

“Vịnh Hạ Long – quần đảo Cát Bà” trở thành Di sản thế giới liên tỉnh đặt ra nhiệm vụ quan trọng của việc cộng tác giữa Hải Phòng và Quảng Ninh

PGS.TS. Lê Thị Thu Hiền, Cục trưởng Cục Di sản văn hóa thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, và cũng là Ủy viên Thường trực Hội đồng di sản văn hóa quốc gia, chia sẻ quan điểm rằng danh hiệu mới từ UNESCO đã mở ra nhiều cơ hội quý báu cho Việt Nam. Tuy nhiên, cùng với những cơ hội đó cũng đặt ra một loạt thách thức phải giải quyết. Thách thức quan trọng ở đây là làm thế nào để bảo vệ và quản lý di sản một cách hiệu quả, đồng thời đảm bảo sự phát triển kinh tế – xã hội kết hợp với phát triển du lịch. Mục tiêu cuối cùng là đảm bảo phát triển bền vững, bảo vệ môi trường, và tôn trọng giá trị toàn cầu của di sản, như đã được đề xuất bởi UNESCO trong quá trình công nhận Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà.

Theo bà Hiền, giải pháp quan trọng nhất cần được thực hiện ngay lúc này là xây dựng kế hoạch và quy chế quản lý di sản chung giữa hai địa phương, để tạo nền móng chung để quản lý, bảo vệ và phát triển giá trị di sản. Điều này cũng đồng nghĩa với việc xử lý những mối đe dọa quan trọng như ô nhiễm môi trường (dầu mỏ, tiếng ồn, nước thải, rác thải), săn trộm, khai thác tài nguyên biển và lâm sản, đánh bắt quá mức, nuôi trồng thủy sản không bền vững, các khu định cư, và tác động của du lịch đại chúng đối với sức tải sinh thái của di sản.

Ông Hoàng Tuấn Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch TP. Hải Phòng, đã đưa ra quan điểm về sự chênh lệch trong công tác quản lý và đầu tư phát triển giữa Cát Bà và Hạ Long. Vịnh Hạ Long đã hai lần được ghi danh trong danh mục Di sản thiên nhiên thế giới, và Quảng Ninh đã làm tốt trong việc quảng bá hình ảnh vịnh Hạ Long cũng như đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng để phục vụ du khách. Tuy nhiên, khu vực vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà cần có cơ chế quản lý và khai thác đồng bộ hơn, và cần sự đầu tư mạnh mẽ từ Hải Phòng.

“Khả năng tiếp đón du khách tại Cát Bà hiện đang hạn chế, điều này đã khiến các công ty du lịch phải tìm cách thiết kế các chương trình du lịch thuận tiện và hiệu quả nhất, có quãng đường ngắn nhất và giá thành hợp lý. Để thực hiện điều này, chúng ta cần sự chuẩn bị, cải thiện cơ sở hạ tầng, cảng cầu, cơ sở đón tiếp, và phải thiết kế các sản phẩm dịch vụ đa dạng. Điều này tất nhiên đòi hỏi sự đầu tư, đặc biệt là sự quan tâm và hỗ trợ từ cơ quan quản lý nhà nước”, ông Hoàng Tuấn Anh đã nhấn mạnh.

Với sự công nhận Di sản thiên nhiên thế giới, Hải Phòng và Quảng Ninh cần biến tiềm năng của vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà thành các sản phẩm du lịch độc đáo và đặc biệt. Điều này sẽ giúp họ tận dụng cơ hội để quảng bá, phát triển và bảo tồn di sản, đồng thời góp phần thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của du lịch ở hai địa phương Hải Phòng và Quảng Ninh.

Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà không chỉ là nơi tập trung nhiều loài động vật đặc hữu và quý hiếm, như voọc Cát Bà, thạch sùng mí Cát Bà, cua hang… Đặc biệt, voọc Cát Bà là một trong những loài quý hiếm, thuộc danh sách các loài động vật có nguy cơ tuyệt chủng cao nhất và đã được ghi vào Sách Đỏ thế giới. Hiện chỉ còn một quần thể với khoảng 60 – 70 cá thể phân bố duy nhất